CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY ÂM NHẠC NỔI TIẾNG TOÀN THẾ GIỚI (Phần 2)

3. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC DỰA TRÊN VẬN ĐỘNG CỦA DALCROZE

Phương pháp dạy học âm nhạc Dalcroze được sáng tạo tại Thụy Sĩ vào đầu thế kỷ 20 bởi Emily Jaques Dalcroze, một giáo sư ký xướng âm của Nhạc Viện Geneva. Vào những năm đầu tiên, phương pháp này quan tâm đến sự phát triển các kỹ năng âm nhạc cho sinh viên học sinh ở các cơ sở đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp. Nhưng càng về sau, phương pháp Âm Nhạc Nhịp Điệu Dalcroze (Dalcroze Eurhythmics) – được sử dụng rộng rãi trong mọi giáo dục âm nhạc; đặc biệt trong ứng dụng âm nhạc trị liệu (Music Therapy) (Frego, 2006).

3.1. Triết lý (Philosophy)

Triết lý sư phạm của Dalcroze là sự kết hợp tinh thần, cơ thể, và cảm xúc là cội nguồn của tất cả các quá trình học tập. Người học âm nhạc cần phải thể hiện tính đặc trưng của âm nhạc bằng sự nhạy cảm và biểu hiện thông qua ngôn ngữ vận động, âm thanh, suy tưởng, cảm xúc và sáng tạo. Vì vậy Jacques Dalcroze tạo ra một phương pháp dạy-học âm nhạc thông qua sự trải nghiệm của các giác quan và trí thông minh bởi các phản ứng của cơ thể và hệ thống thần kinh (Farber & Thomsen, 2011). Dưới quan điểm, “ Âm thanh đi trước kí hiệu” của Pestalozzi, phương pháp Dalcroze định hướng việc xây dựng các kỹ năng và kiến thức âm nhạc cho trẻ em thông qua sự khám phá về thời gian, không gian, và năng lượng bởi các vận động âm nhạc dựa trên các tác nhân về tiết tấu (rhythmic stimulus) (Campbell, 1991).

3.2. Các thành phần hoạt động âm nhạc cơ bản (Basic musical components)

Phương pháp Âm Nhạc Nhịp Điệu Dalcroze (dịch theo ý của người viết), bao gồm ba hoạt động âm nhạc chính. Đầu tiên là Ký xướng âm. Dalcroze cho rằng phát triển khả năng nghe nhạc tiềm tàng trong mỗi con người là rất quan trọng. Mọi người làm âm nhạc phải có thể nghe và viết âm nhạc. Xướng âm (Solfège) sử dụng hệ thống do cố định (fixed-do như ở Việt Nam). Tuy nhiên, ký xướng âm được dạy theo cách kết hợp tiết tấu và vận động để phát triển khả năng nhạy cảm về cao độ, về mối tương quan âm điệu, và các nhân tố âm nhạc khác. Thành phần thứ hai là sự Ứng Biến – Ngẫu hứng (Improvisation). Kỹ năng phát triển ngẫu hứng âm nhạc của trẻ được phát triển một cách logic trên nhiều cách. Ví dụ, giáo viên có thể đàn những mẫu âm nhạc với các tiết tấu cơ bản khác nhau trong khi học sinh nghe và phản ứng với các động tác ngẫu hứng dựa theo tính chất âm nhạc. Thành phần thứ ba là bản thân các vận động nhịp điệu. Đây là thành tố cơ bản của phương pháp Dalcroze, được đánh giá quan trọng tương tự với hai thành tố ban đầu. Các vận động nhịp điệu phải thể hiện sự cân phương, vuông vắn về cấu trúc tiết tấu. Theo Dalcroze cả ba thành phần trên độc lập về mặt phương tiện diễn tả âm nhạc, nhưng phải được kết hợp chặt chẻ và có tính hệ thống trong quá trình dạy-học âm nhạc cho trẻ (Campbell, 1991).

3.3. Bài học âm nhạc (Music Lessons)

Bài học âm nhạc theo phương pháp Dalcroze được thiết kế gồm các hoạt động hay trò chơi âm nhạc tác động đến nhận thức tư duy cũng như vận động cơ thể của trẻ em. Trẻ học âm nhạc dự phần vào các hoạt động một cách tích cực. Từ những phản ứng về mặt cơ thể, trẻ sẽ cảm thụ âm nhạc bằng tư duy và tình cảm, để rồi nhận thức đến hình thành kinh nghiệm âm nhạc. Các trò chơi âm nhạc chú trọng đến khả năng phản ứng của trẻ trước sự thay đổi tiết tấu và nhịp điệu về mặt tốc độ (tempo), sắc thái (dynamic) và cấu trúc câu đoạn (phrase). Thông qua trò chơi, trẻ học cách điều chỉnh các vận động của cơ thể, vận dụng năng lượng hợp lý sao cho phù hợp với đặc tính âm nhạc mà các em nghe được. Sự sáng tạo trong vận động âm nhạc còn giúp các em phát triển cá kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ với nhau – hoặc giữa các nhóm học tập.

Kodály, Orff-Schulwerk, và Dalcroze là ba trong số những phương pháp dạy học âm nhạc cho trẻ em đang được sử dụng hiệu quả tại các trường chuyên và không chuyên âm nhạc không những tại Hoa Kỳ và nhiều nước phát triển khác. Ba phương pháp này không tách biệt mà thường được kết hợp một cách khoa học trong các giờ học âm nhạc. Ngoài các phương pháp trên còn có các phương pháp và định hướng âm nhạc khác cũng đang tồn tại và phát triển trong hệ thống giáo dục quốc dân của Hoa Kỳ, như phương pháp Suzuki, phương pháp Montessori, và Lý thuyết học tập âm nhạc Gordon. Sự vận dụng đa dạng các phương pháp này tạo nên những tiến bộ vượt bậc của nền giáo dục âm nhạc ở quốc gia này. Nền giáo dục Hoa Kỳ biểu trưng cho sự thu thập và phát triển các triết lý và lý thuyết sư phạm từ khắp nơi trên thế giới, hơn là phát triển các lý thuyết mới tại đất nước này. Đó là một bài học lớn cho chúng ta để đưa nền giáo dục âm nhạc Việt Nam phát triển một cách bền vững. Thiết nghĩ trong điều kiện non trẻ của giáo dục âm nhạc ở Việt Nam, nghiên cứu, chọn lọc, và ứng dụng các phương pháp Kodály, Orff-Schulwerk, và Dalcroze sẽ giúp chúng ta tiếp cận với nền giáo dục âm nhạc thế giới và tháo gỡ những khó khăn hạn chế về phương pháp dạy-học âm nhạc cho giáo viên và mang đến những sinh khí mới cho nền giáo dục âm nhạc nước nhà.

Tại Tus Music & Arts, việc học hỏi phát triển chuyên môn không ngừng đã giúp đội ngũ giáo viên nâng cao kỹ năng trình độ sư phạm, và các kỹ năng giảng dạy được bổ trợ hơn khi áp dụng các phương pháp Dalcroze , Kodaly, và Carl Orff. Cô Thuý - Giám đốc chuyên môn và Thầy Tú - giám đốc trung tâm không ngừng trau dồi và học hỏi cùng các chuyên gia các phương pháp nổi tiếng trên.

Nếu quý phụ huynh đang tìm kiếm một phương pháp giảng dạy âm nhạc theo một cách rất mới, cảm nhạc theo một cách rất quen, thì trung tâm TUS MUSIC & ARTS sẽ là lựa chọn hàng đầu.